آيهمَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ‏



ترجمه(خدایى كه) مالك روز جزاست.



نکته ها
مالكیّت خداوند، حقیقى است و شامل احاطه و سلطنت است، ولى مالكیّت‏هاى اعتبارى، از سلطه‏ى مالك خارج مى‏شود و تحت سلطه‏ى واقعى او نیست. «مالك یوم الدین»
با آنكه خداوند مالك حقیقى همه چیز در همه وقت است، ولى مالكیّت او در روز قیامت و معاد جلوه‏ى دیگرى دارد؛
* در آن روز تمام واسطه‏ها واسباب نسبت به كفار قطع مى‏شوند. «تقطّعت بهم الاسباب»(31)
* نسبت‏ها و خویشاوندى‏ها نسبت به كفار از بین مى‏رود. «فلا انساب بینهم»(32)
* براى كفار مال و ثروت و فرزندان، سودى ندارند. «لاینفع مال و لابنون»(33)
* بستگان و نزدیكان نیز فایده‏اى نمى‏رسانند. «لن تنفعكم ارحامكم»(34)
* نه زبان كفار، اجازه عذر تراشى دارد و نه فكر آنها، فرصت تدبیر. تنها راه چاره لطف خداوند است كه صاحب اختیار آن روز است.
لفظ «دین» در معانى گوناگون به كار رفته است:
الف: مجموعه‏ى قوانین آسمانى. «إنّ الدّین عنداللَّه الاسلام»(35)
ب: عمل و اطاعت. «للّه الدّین الخالص»(36)
ج: حساب و جزا. «مالك یوم الدّین»
«یوم الدّین» در قرآن به معناى روز قیامت است كه روز كیفر و پاداش مى‏باشد. «یسئلون ایّان یوم الدّین»(37) مى‏پرسند روز قیامت چه وقت است؟
قرآن در مقام معرّفى این روز، مى‏فرماید: «ثم ما ادراك ما یوم الدّین . یوم لا تملك نفس شیئاً و الامر یومئذ للّه»(38) (اى پیامبر!) نمى‏دانى روز دین چه روزى است؟ روزى كه هیچ كس براى كسى كارآیى ندارد وآن روز تنها حكم و فرمان با خداست.
«مالك یوم الدّین» نوعى انذار و هشدار است، ولى با قرار گرفتن در كنار آیه‏ى «الرّحمن الرّحیم» معلوم مى‏شود كه بشارت و انذار باید در كنار هم باشند. نظیر آیه شریفه دیگر كه مى‏فرماید: «نبّى‏ء عبادى انّى أنا الغفور الرّحیم . و أنّ عذابى هو العذاب الالیم»(39) به بندگانم خبر ده كه من بسیار مهربان و آمرزنده‏ام، ولى عذاب و مجازات من نیز دردناك است. همچنین در آیه دیگر خود را چنین معرّفى مى‏كند: «قابل التَّوب شدید العقاب»(40) خداوند پذیرنده‏ى توبه مردمان وعقوبت كننده‏ى شدید گناهكاران است.
در اوّلین سوره‏ى قرآن، مالكیتَ خداوند عنوان شده است، «مالكِ یوم الدّین» و در آخرین سوره، مَلِكیت او. «ملك النّاس»31) بقره، 166.
32) مؤمنون، 101.
33) شعراء، 88.
34) ممتحنه، 3.
35) آل‏عمران، 19.
36) زمر، 3.
37) ذاریات، 12.
38) انفطار، 18 - 19.
39) حجر، 49 - 50.
40) غافر، 3.



پيام ها1- خداوند متعال، از جهات مختلف قابل عبادت است و ما باید حمد و سپاس او را به جا آوریم. به خاطر كمال ذات و صفات او كه «اللّه» است، به خاطر احسان و تربیت او كه «ربّ العالمین» است و به خاطر امید و انتظار رحم و لطف او كه «الرّحمن الرّحیم» است و به خاطر قدرت و هیبت او كه «مالك یوم الدّین» است.
2- قیامت، پرتوى از ربوبیّت اوست. «ربّ العالمین... مالك یوم الدین»
3- قیامت، جلوه‏اى از رحمت خداوند است. «الرّحمن الرّحیم مالك یوم الدین»